نیستان ادب

نیستان ادب

وبلاگ آموزشی - ادبی - تفریحی - هنری
نیستان ادب

نیستان ادب

وبلاگ آموزشی - ادبی - تفریحی - هنری

ارایه ادبی- مجاز

آرایه های ادبی

 

بیان

درس 13

1- حقیقت و مجاز را تعریف کنید؟

حقیقت: اولین و رایج ترین معنایی است که از یک واژه به ذهن می رسد.

مجاز: به کار رفتن واژه ای است در غیر معنی حقیقی، به شرط وجود علاقه و قرینه.

 

 

2- علاقه چیست؟

پیوند و تناسبی است که میان حقیقت و مجاز وجود دارد.

 

 

3- قرینه چیست؟

نشانه ای است که ذهن را از حقیقت باز می دارد و آن را به جستجوی معنی مجازی برمی انگیزد.

 

خود آزمایی

1- در بیتها و عبارتهای زیر، واژه هایی را مشخص کرده ایم. کدام واژه حقیقت و کدام مجاز است؟ در هر مجاز، قرینه را نشان دهید؟

- برو هر چه بایدت پیش گیر                     ســـــرِ ما نداری، ســـــرِ خویش گیر

قرینه ها: فعل (نداشتن و گرفتن) است        مجاز (به فکر ما نیستی) مجاز (به فکر خود باش)

 «سعدی»

- اگر به زلف دراز تو، دست ما نرسد           گناه بخت پریشان و دست کوته ماست

حقیقی                                                حقیقی         «حافظ»

 

- ما را سری است با تو که اگر خلق روزگار

دشمن شوند و سر برود هم بر آن سریم

مجاز از راز  /  قرینه: با تو است

 

حقیقی / قرینه: بودن یا بر سر بودن

 

مجاز از فکر

«سعدی»

       

 

- آفرین جان آفریــــن پـــاک را                             آن که جان بخشید و ایمان خاک را       «عطار»

قرینه: جان و ایمان بخشیدن                                                                          از انسان

 

 

- چو آشامیدم این پیمانه را پاک                             در افتادم ز مستی بر سر خاک      «گلشن راز»

قرینه: آشامیدن  مجاز از شراب                                                                    حقیقی

 

 

- از تو به که  نالم که دگر داور نیست           و ز دست تو هیچ دست بالاتر نیست

قرینه: داور نیست و بالاتر نیست                             مجاز از قدرت       مجاز از قدرت

«سعدی»

 

- کار پاکان را قیاس از خود مگیر                         گر چه ماند در نبشتن شیر و شیر      «مولوی»

                                                                                            حقیقت حقیقت 

                                                                                       این دو جناس تام است

هر دو در معنی حقیقی خود به کار رفته اند «شیر درنده» و «شیر لبن»

 

2- در میان مجازهای زیر، استعاره ها را مشخص کنید؟

- گــل بــــرگ  را ز  سنبل مشکیــن نقاب کن      یعنی که رخ بپوش و جهانی خراب کن

حقیقی استعاره حقیقی  استعاره مصرحه از «مو»                                         «حافظ»

 

 

- عالَم از شور و شر عشق خبر هیچ نداشت        فتنه انگیز جهان نرگس جادوی تو بود مجاز از «مردم عالم»                                                                  مجاز از «چشم»

«سعدی»

 

- زبان خامه ندارد سرِ بیان فراق                          و گرنه شرح دهم با تو داستان فراق 

مجاز از «تصمیم و اندیشه»                                                          «حافظ»

 

 

- الا ای باد شبگیری بگو آن ماه مجلس را                    تو آزادی و خلقی در غم رویت گرفتاران

استعاره مصرحه از «محبوب»                                   «سعدی»

                             

 

- ستاره ای بدرخشید و ماه مجلس شد                 دل رمیده ما را انیس و مونس شد

هر دو استعاره مصرحه از «حضرت پیامبر اکرم (ص)»                                   «حافظ»

 

 

- دفتر فکرت بشوی، گفته سعدی بگوی                    دامن گوهر بیار بر سَرِ مجلس ببار  «سعدی»

                                                                                       مجاز از «اهل مجلس»

 

 

 

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد